به گزارش سینماپرس، تئاترِ ایران سال ۹۶ را با یک تغییر مدیریتی مهم تمام می‌کند؛ رفتن مهدی شفیعی از اداره‌کل هنرهای نمایشی و آمدن شهرام کرمی به جای او، همراه با چاشنی نامه سرگشاده‌ای به قلم شفیعی که پیش از صدور حکم کرمی از سوی معاونت هنری، برای جانشینش آرزوی روزگاری روشن‌تر از خود کرد.   

از جمله دیگر اتفاقات مهمی که در سالِ رو به پایان در حوزه تئاتر رخ داد می‌توان به درآمد میلیاردی عوامل نمایش «اعتراف» و کنسرت- نمایشِ «سی» اشاره کرد، درآمدی که بخشی از آن مدیون حضور چهره‌های مورد علاقه تماشاگران؛ اولی شهاب حسینی و دومی همایون شجریان بود.  

در این سال همچنین دست‌کم سه تماشاخانه خصوصی به مایملکِ تئاترِ ایران افزوده شد؛ شهرزادِ قاسم جعفری، شانوی قطب‌الدین صادقی و هامونِ حسن معجونی.

دیگری آتش‌سوزی در مجموعه تئاترشهر در سالگردِ این حادثه در سالِ گذشته و تازه شدن داغِ دلِ آن‌هایی که دست‌کم سه سال است چشم انتظار دیدن پایانِ سناریوی ناتمام بازسازی تئاترشهر هستند.

پول درآوردن میلیاردی از تئاتر/ از «اعتراف» تا «سی»  

«اعتراف» به کارگردانی شهاب حسینی در نیمه اول سال ۹۶ از ۳۱ خرداد تا ۲۴ شهریور ۷۳ بار در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر روی صحنه رفت و با ۴۰۵۷۱ تماشاگر، ۲۰ میلیارد و ۲۹۴ میلیون و ۸۰۰ هزار ریال فروخت.

این نمایش برگرفته از سریالی آمریکایی بود به نویسندگی و کارگردانی برد میرمن محصول سال ۲۰۱۰. سریالی ‌۱۰ قسمتی که هر قسمت آن بین هفت‌ تا ۱۰ دقیقه است. نمایش در مورد قاتلی مزدور (شهاب حسینی) است که  شبی برای اعتراف به کلیسا می‌رود. در روند ماجرا متوجه می‌شویم او پسر کشیش (علی نصیریان) است و برای انتقام از پدری که در کودکی رهایش کرده و موجب کشته شدن مادرش شده، آمده است.

شهاب حسینی در سال ۹۶، در حوزه تئاتر، نامش در کنار همایون غنی‌زاده و رضا حداد نشست که اولی در سال ۹۵ با «می‌سی‌سی‌پی نشسته می‌میرد» فروشی بیش از ۲۰ میلیارد ریال داشت و دومی با «آمدیم، نبودید، رفتیم» در پایان سال ۹۰ و آغاز سال ۹۱ برای نخستین بار با فروش شش میلیارد ریالی نشان داد از تئاتر هم می‌توان پول درآورد.  

سابقه حضور شهاب حسینی در عرصه تئاتر به سال‌های ۷۴ و ۷۵ برمی‌گردد و دو تجربه بازیگری در نمایش‌های «بر کرانه باد»  و «افسانه» به کارگردانی مینا ابراهیم‌زاده برای جشنواره دانشجویی. او در سال ۸۷ با نقش بوتار در نمایش «کرگدن»، متنی از اوژن یونسکو به کارگردانی فرهاد آییش حضور روی صحنه سالن اصلی تئاترشهر را تجربه کرد و در سال ۹۱ در نمایش «ملاقات» که کار خودش و احمد ساعتچیان بود، بازی کرد. «ملاقات» به نویسندگی اریک امانوئل اشمیت به عنوان اولین تجربه کارگردانی تئاتر شهاب حسینی، در فرهنگسرای نیاوران اجرا شد.

میلیاردیِ دیگر کنسرت- نمایش «سی» بود که براساس سه داستان از داستان‌های «شاهنامه» فردوسی اجرا شد؛ زال و رودابه، رستم و اسفندیار و رستم و سهراب. اثری که توسط نغمه ثمینی دراماتورژی و توسط اصغر دشتی کارگردانی شد.

این‌ها در کنار دو ستاره موسیقی؛ همایون شجریان، خواننده آواز اصیل ایرانی و سهراب پورناظری، آهنگساز و نوازنده تنبور و کمانچه، ستاره‌های تئاتر و سینما؛ سحر دولتشاهی، بهرام رادان، مهدی پاکدل، صابر ابر، دو بازیگرِ دیگر؛ بانیپال شومون و حسین صوفیان و خواننده سوپرانوی چیره‌دست؛ دلنیا آرام، کنسرت- نمایش «سی» را تبدیل به اثری با فروشی میلیاردی کرد.  

این پروژه ۲۱ شهریور، سی‌اُمین اجرای خود را در فضای باز مجموعه سعدآباد پشت سر گذاشت، در حالی که در هر شب از اجرای خود میزبان ۴۰۰۰ مخاطب و در مجموع ۱۲۰۰۰۰ نفر بود؛ با بلیتی مابین ۲۵ تا ۱۹۵ هزار تومان.   

شهرزاد، شانو، هامون/ ادامه روند رو به رشد افزایش سالن‌های خصوصی

تماشاخانه باران جزو اولین سالن‌های خصوصی تئاتر در شهر تهران بود که سال ۹۳ افتتاح شد. پس از آن روند افزایش سالن‌های خصوصی با سرعتی که هر لحظه بیشتر می‌شود ادامه پیدا کرد. سالن‌هایی که در کنار مزایایشان، معایبی غیرقابل چشم پوشی هم دارند.

در سال ۹۶ دست کم سه سالن خصوصی مهم آغاز به کار کرد؛ شهرزاد و شانو در تهران و هامون در رشت.

تیر ۹۶ بود که قاسم جعفری، کارگردان و تهیه‌کننده که از جمله سریال‌های پرمخاطبش می‌توان به «خط قرمز» (۱۳۸۰) و «مسافری از هند» (۱۳۸۱) اشاره کرد، پردیس تئاتر شهرزاد را در تقاطع خیابان‌های نوفل لوشاتو و رازی افتتاح کرد. پردیسی که تا سال ۸۸ بیمارستان و زایشگاه امید بود. بیمارستانی که با بسته شدن درش در اردیبهشت ۸۸ و اخراج ۸۰ کارمندش به جنت‌آباد منتقل شد.  

پردیس شهرزاد که نامش را از دختر قاسم جعفری، شهرزاد جعفری گرفته است از زمان افتتاح تاکنون حاشیه کم نداشته است و از جمله آن‌ها می‌توان به ماجرای روی صحنه رفتن حمید صفت، خواننده رپ در نمایش «لامبورگینی» به کارگردانی سیامک صفری اشاره کرد و شبی که صفت برای نخستین بار روی صحنه رفت و همان لحظه برق سالن قطع شد و این شد اولین و آخرین باری که او، حضور روی صحنه را تجربه کرد.   

دیگر سالن خصوصی که در سال ۹۶ افتتاح شد شانو بود به مدیریت قطب‌الدین صادقی. سالنی واقع در خیابان وصال، بالاتر از خیابان طالقانی، کوچه فرهنگی که صادقی در مراسم افتتاحش در ماه مهر با اشاره به بدهی‌هایش گفت: «در حال حاضر ۴۳۰ میلیون بدهکار هستم و چک‌ دست مردم دارم و امیدوارم تا آخر سال بتوانم قرض‌هایم را تسویه کنم. برای راه‌اندازی این تماشاخانه همه ریسک‌هایی را که هرگز در عمرم نکرده بودم امتحان کردم که امیدوارم نتیجه‌اش را ببینم. » 

حسن معجونی، کارگردان باسابقه تئاتر اما برای افتتاح سالنش جایی خارج از تهران را انتخاب کرد. او مرداد ۹۶ سالن عمومی سازمان هلال‌احمرِ گیلان واقع در شهر رشت را که بی‌استفاده مانده بود تبدیل به سالن هامون کرد. سالنی واقع در خیابان سعدی، خیابان شهید فرقان‌بین، جنب هلال‌احمر استان گیلان با ظرفیت ۲۶۰ نفر و به این ترتیب بود که نخستین سالن خصوصی در استان گیلان افتتاح شد.  

آتش گرفتن دوباره تئاترشهر در سالگرد این اتفاق و مدیرانی که از تکرار خسته نمی‌شوند

عصر جمعه ۲۷ بهمن ۹۶ خبری آمد که کوتاه بود و ۱۱ اسفند سال ۹۵ هم منتشر شده بود؛ تئاترشهر آتش گرفت!

آن‌چه از جزئیات این اتفاق منتشر شد این بود که در حین تمرین نمایش «هملت و دن کیشوت» به کارگردانی تاجبخش فنائیان در سالن اصلی این مجموعه یکی از پرده‌ها به دلیل نزدیکی به پروژکتور دچار حریق شده است.  

اسفند سال ۹۵ هم گفته شد آتش‌سوزی رخ داده در زیرزمین تئاترشهر حاصل جوش‌کاری در محوطه کارگاه بیرون از سالن‌های مجموعه بوده که بخشی از آن روی نخاله‌های بیرون کارگاه پریده و باعث گر گرفتن آن‌ها شده است.

آن‌چه در این میان ترسناک است این است که مجموعه تئاترشهر سیستم اعلان و اطفای حریق مکانیزه ندارد و سیستم اطفای حریقش همچنان دستی است. سیستمی که می‌تواند در حین بازسازی این مجموعه اصلاح شود، بازسازی‌ای که از پاییز سال ۹۳ آغاز شده و ظاهرا هیچ گاه تمام نخواهد شد!

مهدی شفیعی، مدیر پیشین اداره‌کل هنرهای نمایشی در پایان سال ۹۵ درباره آخرین وضعیت بازسازی مجموعه تئاترشهر به ایسنا گفته بود: «متاسفانه بحث بازسازی تئاترشهر پیگیری جدی نشد چون ردیف بودجه مشخصی نداشت و در حال حاضر هم اعتبارات آن از یک ردیف بودجه عمومی تامین می‌شود که متعلق به تمام پروژه‌ها است. بنابراین در سال ۹۵  اتفاقی جدی در حوزه بازسازی تئاترشهر رخ نداده است. »

پیمان شریعتی، مدیر تئاترشهر نیز در آخرین روزهای سال ۹۶ به ایسنا گفته است: «بیش از دو سال است که هیچ اتفاقی در بازسازی و تجهیزات ایمنی این مجموعه رخ نداده است. »

ظاهرا داستان بازسازی تئاترشهر را مانند بسیاری از مسائل مدیریتی کشور، نویسنده‌ای ابزوردنویس نوشته است با پایانی باز.  

نامه مدیر اداره‌کل هنرهای نمایشی

تئاتر ایران در روزهای پایانی سال ۹۶ شاهد اتفاقی عجیب بود. با رفتن علی مرادخانی از معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آمدن سیدمحمدمجتبی حسینی به جای او در ۲۰ آذر ۹۶ احتمال این می‌رفت که مدیران رده میانی وزارت فرهنگ از جمله مدیر دفتر موسیقی و مدیر اداره‌کل هنرهای نمایشی هم تغییر کنند. تغییراتی که زمزمه‌هایش در روزهای اخیر اوج گرفت. آن‌چه در این میان عجیب بود نامه سرگشاده‌ای بود که روز جمعه ۲۵ اسفند از سوی مهدی شفیعی، مدیر اداره‌کل هنرهای نمایشی منتشر شد. آن‌چه این نامه را عجیب کرد نه خداحافظی او از سِمَتش که آرزوی روزگاری روشن‌تر برای جانشینش، شهرام کرمی بود. این نامه در حالی منتشر شد که هنوز هیچ حکم رسمی از سوی معاونت هنری صادر نشده بود.

عجیب‌تر آن که پس از نامه شفیعی، پیام‌های تبریکی از سوی خانه تئاتر و کانون تئاتر کودک و نوجوان این نهاد صنفی خطاب به کرمی منتشر شد، بی آن که آنان نیز منتظر صدور حکم از طرف سیدمحمدمجتبی حسینی مانده باشند.

این ماجرا سرانجام شنبه ۲۶ اسفند با صدور حکمی از سوی سیدعباس صالحی و اعلام انتصاب شهرام کرمی به عنوان مدیر اداره‌کل هنرهای نمایشی تمام شد و مهدی شفیعی نیز در حکمی از سوی سیدضیا هاشمی، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) شد.

ورود بازیگران سینما و تلویزیون به تئاتر

در سال 96 روند ورود بازیگران سینما به صحنه تئاتر طبق روال چند سال اخیر رو به افزایش بود، سحر قریشی ( در اولین تجربه تئاتری خود با لامبورگینی سیامک صفری در پردیس شهرزاد)، الناز شاکردوست  در نمایش گم و گور امیر مهندسیان در ایرانشهر به صحنه رفت.  بهرام رادان، سحر دولتشاهی و مهدی پاکدل با کنسرت نمایش "سی" به کارگردانی علی اصغر دشتی به صحنه رفتند. 

حدیث فولادوند و رامبد شکرابی با نمایش پا برهنه در پارک، مهدی ماهانی و شبنم قلی خانی با نمایش چشم‌ها، رز رضوی و سیاوش خیرابی در نمایش بن بست و هانیه توسلی و امیر حسین رستمی خشم و هیاهو از جمله بازیگران سینما و تلویزیونی بودند که امسال در صحنه تئاتر هم حضور داشتند.

جشنواره پرحاشیه فجر

بیشترین حاشیه امسال را شاید بتوان حواشی مربوط به سی‌وششمین جشنواره تئاتر فجر دانست. بزرگترین رخداد تئاتری کشور که امسال با دبیری فرهاد مهندس‌پور برگزار شد.

امسال جشنواره به 5 بخش گسترش یافت و گروه های نمایشی از کشورهایی چون آلمان، ایتالیا، فرانسه، بلژیک، سوئیس، ترکیه، برزیل، یونان، گرجستان و عراق در جشنواره حضور داشتند که به گفته مهندس‌پور اتفاقی قابل تقدیر بود.

همچنین در این دوره از جشنواره برای اولین بار بخش مرور تئاتر با گروه داوری ٧٠ نفره کارشناسان انجام گرفت. موضوعی که از نظر برگزار کنندگان باعث تنوع در بررسی زاویه نگاه‌ها می‌شد.

اما پوستر جشنواره امسال اولین اتفاقی بود که به شدت جشنواره حاشیه ساخت؛ 6 ایموجی پرکاربرد این روزها گویا به مذاق تئاتری‌ها خوش نیامده و آن را سخیف و بدون هویت نامیدند. محمد فیلی زاده (طراح پوستر جشنواره) در پاسخ به این نظرات گفت: با توجه به محور جشنواره که گفتگو است به ایده ایموجی‌ها رسیده‌ایم و لزومی ندارد در برگیرنده همه مفاهیم تئاتری باشد و ما سادگی را ملاک قرار دادیم.

در این بین قباد شیوا (طراح و گرافیست برجسته این حوزه ) با ذکر این نکته که سادگی یک بحث است و شخصیت کار یک بحث دیگر، ایموجی‌ها را فاقد شخصیت تئاتری دانست.

اما حاشیه پرسروصدای بعدی جشنواره امسال توقف اجرای نمایش روز عقیم به کارگردانی حسین کیانی بود، نمایشی که پیشتر، در فصل تابستان در تئاتر باران اجراهای خود را رفته بود  و حالا در اتفاقی عجیب، تنها یک شب پیش از اجرا در جشنواره از سوی شورای نظارت و ارزشیابی منع اجر اشد. کارگردان روز عقیم در توضیحاتی اعلام کرد که با دریافت نامه‌ای از سوی نهادی که خارج از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده از اجرا منع شده است، در این بین با وجود متن دفاعیه مهندس‌پور از این نمایش در نهایت روز عقیم از توقیف در نیامد.

پس از این اتفاقات، محمد مساوات در حمایت از کیانی این یک پیپ نیست را از حضور در بخش مسابقه بین الملل خارج و از داوری جشنواره انصراف داد، محمد عاقبتی که یکی از داوران بخش اف استیج جشنواره بود هم انصراف داد.

در این بین حضور بازیگری که گفته می‌شد از فعالان فتنه‌ 88 بوده و حالا به راحتی در یکی از آثار راه یافته به جشنواره حضور داشت، بمب خبری بود که در فضای مجازی سر و صدا به پا کرد.  بازیگری که از وی به عنوان رقاص شبکه های معاند یاد شد و روزنامه کیهان در این زمینه انتقادات تندی به دبیر جشنواره وارد کرد.

اجرای طولانی الیور توییست

از جشنواره که بگذریم، بدون شک یکی از حواشی تئاتری امسال مربوط به نمایش الیور توییست بود، نمایشی به کارگردانی حسین پارسایی (نامی که به عنوان مدیر شبکه‌های خانگی و دبیر سیاست گذاری‌های ایرانشهر پیوند خورده ) و گفته می‌شود یکی از پرهزینه‌ترین نمایش‌های تئاتری است، نمایشی با دکور فاخر و مدرن که در تبلیغات خود دو چهره سینمایی داشت؛ نوید محمدزاده و مهناز افشار.

اما ماجرا به همین جا ختم نشد، الیورتوییست اواخر آذرماه بدون بازیگرهای تعیین شده در تالار وحدت به صحنه رفت، محمدزاده بخاطر ایفای  نقشش در فیلم سینمایی بدون تاریخ بدون امضا در فیلم آسیا پاسیفیک در اجرا حضور نداشت و سعید چنگیزیان جایگزین وی شد همچنین ستاره پسیانی و هوتن شکیبا دگر بازیگران جایگزین این اجرا شدند.

طولانی‌ترین اجراهای امسال را دو نمایش الیور توییست و شیرهای خان باباسلطنه افشین هاشمی از آن خود کردند که به ترتیب از اول آذرماه و 13 دی‌ماه به صحنه رفته‌اند.